As en Bouts: energie(ke) partners

De eerste Limburgse steenkool

In de nacht van 1 op 2 augustus 1901 werd in As het startschot gegeven voor één van Limburgs’ meest heroïsche periodes. Die nacht haalde de Leuvense professor André Dumont (1847-1920) hier de eerste steenkool uit de grond op 541 m diepte.

Met deze ontdekking ontketende hij een echte rush naar het zwarte goud, want in korte tijd vestigden er zich maar liefst zeven steenkoolmijnen in deze streek. De productie startte in de mijn van Winterslag. Later volgden de mijnen van Beringen, Eisden, Waterschei, Zwartberg, Zolder en Houthalen. Door tegenstand van het gemeentebestuur kwam er in As geen steenkoolmijn.

  • In 1951, op de plek waar André Dumont een halve eeuw eerder zijn ontdekking deed, werd een monument voor hem opgericht: het André Dumont-monument.
  • De 31 meter hoge uitkijktoren is een replica van de boortoren waarmee André Dumont in 1901 de eerste steenkool uit de grond haalde. Dankzij 130 trappen kan je op een hoogte van 25 meter de horizon afspeuren naar de terrils van Eisden, Winterslag en Waterschei.
  • Het station van As speelde jarenlang een belangrijke rol in de steenkoolontginning. Van hieruit vertrokken de mijnwerkers naar de mijnsites van Eisden, Waterschei en Winterslag en werd de opgedolven steenkool getransporteerd over het kolenspoor.

Geologische wand

De wand, gelegen in een voormalige grindgroeve, toont ongeveer 740 000 jaar geologische geschiedenis en is het eerste geologische monument in Vlaanderen.

De groevewand bestaat uit meerdere lagen: grof grind en dan fijn grind, zand, silt, vuursteen en zelfs klei. Dit fijner materiaal worden afgedekt door een nieuwe laag grind.
Hieruit kan afgeleid worden dat het grindpakket niet werd afgezet als een homogeen geheel. De sedimentatie gebeurde in talrijke kleine, ondiepe beddingen, soms minder dan 20 meter breed, die in eenzelfde horizontaal vlak in een bedding grind afzette, in een andere geul evenwel zand en elders klei. Dit stroomsysteem werd soms onderbroken door een belangrijke afzetting van grof materiaal. Daarna begon deze cyclus opnieuw.

Deze geologische site heeft een grote natuurwetenschappelijke waarde: in de groevewand zijn belangrijke geologische verschijnselen - zoals fluvio-periglaciaire afzettingen, polygonale bodemvorming, cryoturbaties, fossiele bodems (“bodem van As”) - duidelijk waarneembaar.
De grindgroeve is een logboek voor de petrografische en mineralogische studie van de afzettingen en van het ontstaan van het Kempisch Plateau (hoofdterras van de Maas) tijdens het quartair onder periglaciaire omstandigheden ten gevolge van rivierwerking.